De betekenis van ‘de kat uit de boom kijken’
De Nederlandse uitdrukking ‘de kat uit de boom kijken’ wordt gebruikt om aan te geven dat iemand een afwachtende houding aanneemt. Het betekent dat iemand eerst wil zien hoe een situatie zich ontwikkelt voordat hij of zij actie onderneemt. Vaak wordt dit gezegde gebruikt bij mensen die niet meteen van zich laten horen, maar eerst willen onderzoeken wat er gebeurt voordat ze een beslissing nemen of zich mengen in een gesprek.
De uitdrukking wordt vaak gebruikt in sociale of professionele contexten. Bijvoorbeeld: “Piet zegt nog niet veel over het voorstel, hij kijkt eerst de kat uit de boom.”
Herkomst van de uitdrukking
De oorsprong van deze uitdrukking ligt waarschijnlijk in het gedrag van dieren, in dit geval katten. Katten zijn van nature nieuwsgierig én voorzichtig. Als een kat iets of iemand niet vertrouwt, zoekt het een hoger gelegen plek, zoals een boom, om vanaf daar de situatie te observeren. Pas als de kat zich veilig voelt, komt zij naar beneden. Deze observatiehouding is dus een toepasselijke metafoor geworden voor mensen die zich afwachtend opstellen.
Hoewel de exacte eerste vermelding van de uitdrukking niet vaststaat, komt deze al voor in oude Nederlandse literatuur en spreekwoordenboeken. Het gezegde is inmiddels volledig ingeburgerd in de Nederlandse taal en wordt door jong en oud begrepen.
Wanneer gebruik je ‘de kat uit de boom kijken’?
In nieuwe sociale situaties
Stel dat je iemand ontmoet die in een groep niet meteen het woord neemt en rustig luistert naar wat anderen zeggen. Deze persoon kijkt ‘de kat uit de boom’ om zich comfortabel te voelen voordat hij of zij zich openstelt. Het is een manier om situaties veilig en voorzichtig te benaderen.
In werkomgevingen
Wanneer je net bent gestart bij een nieuwe baan, kan het slim zijn om eerst goed te observeren hoe collega’s werken en hoe de bedrijfscultuur in elkaar zit. Door de kat uit de boom te kijken kun je beter inschatten hoe je jouw nieuwe rol het beste kan aanpakken.
Bij grote beslissingen
In relaties, investeringen of grote aankopen kiezen mensen er soms voor om niet direct een beslissing te nemen. Ook in dit geval ‘kijken ze de kat uit de boom’ om een beter beeld te krijgen van de risico’s en kansen voordat ze actie ondernemen.
Waarom is deze uitdrukking populair?
De uitdrukking is populair omdat het herkenbaar menselijk gedrag beschrijft. Veel mensen voelen zich niet prettig bij impulsieve besluiten of het nemen van risico’s zonder voldoende informatie. Door eerst goed te observeren en af te wachten, kunnen betere resultaten worden geboekt. Dat maakt ‘de kat uit de boom kijken’ een gangbare en waardevolle uitdrukking in de Nederlandse taal.
