Wat is die stem in je hoofd eigenlijk?
Als je een tekst leest, lijkt het vaak alsof je jezelf hoort praten in je hoofd. Dat innerlijke stemmetje heet ook wel ‘innerlijke spraak’ of subvocalisatie. Het is geen teken dat je gek wordt, maar een normaal onderdeel van hoe je brein taal verwerkt.
Je hersenen gebruiken die innerlijke stem om geschreven woorden te vertalen naar betekenis. Alsof je een soort stille voice-over hebt die helpt bepalen welke woorden belangrijk zijn, welke emoties erbij horen en hoe zinnen met elkaar samenhangen. Veel mensen denken dat ze de enige zijn die dit hebben, maar het komt juist heel veel voor.
Wat gebeurt er in je brein tijdens het lezen?
De taalgebieden gaan aan het werk
Bij het lezen worden verschillende gebieden in je hersenen actief. Je visuele cortex herkent de letters, je taalgebieden in de linkerhersenhelft koppelen die letters aan klanken en betekenissen. Dat proces kan klinken als je eigen stem, omdat je brein gewend is taal als geluid te ervaren.
Zelfs als je niet hardop leest, sturen je hersenen minieme signaaltjes naar de spraakspieren in je keel en mond. Die bewegen vaak nauwelijks, maar zijn soms wel meetbaar. Daarom voelt lezen soms bijna als zachtjes praten, maar dan intern.
Waarom het vaak jouw eigen stem is
De stem die je hoort, klinkt meestal als jezelf, omdat je brein jouw stem als ‘standaardstem’ voor taal en gedachten heeft opgeslagen. Maar het kan veranderen. Bij een spannend boek kan een personage in je hoofd bijvoorbeeld een heel andere toon of accent krijgen, alsof je een kleine hoorspelregisseur bent.
Is innerlijke spraak goed of slecht voor je?
De voordelen van je innerlijke stem
Die stem in je hoofd heeft een paar handige functies. Hij helpt je de aandacht erbij te houden, vooral bij lastige of lange teksten. Door woorden in je hoofd bijna te ‘horen’, blijft de informatie beter hangen. Het kan ook helpen om emoties in een verhaal sterker te voelen, omdat je intonatie meekrijgt, net als bij iemand die je iets vertelt.
Daarnaast gebruik je innerlijke spraak niet alleen bij lezen, maar ook bij plannen, piekeren, fantaseren en het oefenen van gesprekken. Je denkt letterlijk in taal, en dat voelt als een innerlijke dialoog.
Wanneer het je juist kan vertragen
Er is ook een keerzijde. Omdat je innerlijke stem vaak in ongeveer hetzelfde tempo ‘spreekt’ als hardop praten, kan subvocalisatie je leessnelheid beperken. Wie sneller wil lezen, probeert die stem soms bewust te dempen of te vertragen, al lukt dat niet bij iedereen even goed.
Toch is het niet nodig om je innerlijke stem helemaal uit te zetten. Voor diep begrip, studeren of het genieten van een goed verhaal is die spraak juist nuttig. Het wordt pas vervelend als je merkt dat je aan elke zin blijft ‘hangen’ of jezelf steeds herhaalt, waardoor lezen vermoeiend wordt.
Hoort iedereen zijn eigen stem tijdens het lezen?
Niet iedereen ervaart innerlijke spraak op dezelfde manier. Sommige mensen horen heel duidelijk een stem, compleet met tempo, toon en zelfs verschillende ‘rollen’ voor personages. Anderen denken meer in beelden of flarden woorden en minder in complete zinnen. Er is geen goede of foute manier, het zijn gewoon verschillende stijlen van informatie verwerken.
Veel alledaagse vragen over het brein komen hierop neer: is dit normaal? In dit geval is het antwoord bijna altijd ja. De stem die je hoort bij het lezen is simpelweg je brein dat hard aan het werk is om tekst om te zetten in betekenis. Best geruststellend, als je er even bij stilstaat.
